กรณีศัรทธาพาณิชย์
ยกตัวอย่างแบบให้เห็นภาพกันชัดๆ เช่น พุทธพาณิชย์
คือการทำธุรกิจกับความศรัทธาความเชื่อของคนนับถือศาสนาพุทธ
ไม่ว่าจะเครื่องรางของขลัง สร้างนั่นสร้างนี่ ทำบุญนั่นทำบุญนี่เรื่อยเปื่อย
ซึ่งไม่เกี่ยวกับการส่งเสริมให้คนเข้าถึงพระธรรมอย่างลึกซึ้งแต่ประการใด
เน้นสร้างแต่วัตถุมากมายใหญ่โตแข่งกัน เข้าทางพวกรับเหมาก่อสร้าง
และวงการธุรกิจวัสดุก่อสร้าง รวมไปถึงของถวายทอดผ้าป่าอะไรพวกนี้ เป็นต้น
กรณีจงรักภักดีพาณิชย์
นี่ก็ใช้ได้กับคนทั่วไปที่มีบารมีด้วยน่ะ
เช่นนายเขียวมีบารมีมากมีอิทธิพลแผ่ทั้งจังหวัด
ทั้งภาค หรือทั้งประเทศ มีลูกน้องเพียบ
ดังนั้นจึงมีคนจงรักภักดีจำนวนมาก
ก็อาจมีคนหัวใสทำมาหากินกับคนจงรักภักดีนายเขียว
เช่นทำของที่ระลึกเกี่ยวกับนายเขียวขาย
เป็นนายหน้าหักหัวคิวพานายเขียวไปร่วมงาน
ไปจนถึงการจัดงานต่างๆ เพื่อแสดงความจงรักภักดีต่อนายเขียว เป็นต้น
พวกที่หากินแนวนี้ จะมีเกราะป้องกันตัวเองโดยธรรมชาติ
ก็คือไม่มีใครกล้าตรวจสอบ หรือกล้าออกมาต่อต้านมากนัก
เพราะกลัวจะถูกกล่าวหาว่าไม่ศรัทธาบ้าง ไม่จงรักภักดีบ้าง
ก็เลยหากินกันอย่างมูมมามได้ตามอัธยาศัย
โดยไม่มีใครกล้าข้องแวะด้วย ก็รวยเท่านั้นเอง
การยอมให้คนนำสิ่งที่ตนเองศรัทธาไปหากิน
หรือนำสิ่งที่ตนเองจงรักภักดีไปหากิน
ถ้าสุดท้ายแล้วความเสื่อมมาเยือน
ทั้งสิ่งศรัทธาและสิ่งจงรักภักดีจะไปโทษใครได้
นอกจากพวกที่ยินยอมพร้อมใจให้นำไปใช้ทำมาหากิน
โดยบางเรื่องอาจรู้เห็นเป็นใจคิดว่าทำแบบนั้นแบบนี้แล้วจะดี
"การใช้เงินเพื่อทำให้เกิดศรัทธาหรือเกิดความจงรักภักดีในรูปแบบต่างๆ
มันไม่ยั่งยืนเท่ากับทำตนให้คนศรัทธา ให้น่าจงรักภักดีจริงๆ หรอก"
โดย มาหาอะไร
FfF
บันทึกเรื่องราว สืบสาวความจริง ทิ้งไว้ให้ลูกหลาน.
Save the stories. Investigate the truth. Give to the next generation.